برای جواب به سوال اینکه آبا همه پلاستیک ها سرطان زا هستند باید گفت خیز این طور نیست. علت سرطان زا بودن این مواد ارتباط بسیار زیادی به ساختار مواد اولیه و یا نحوه فرآیند تولید پلاستیک ها دارد. برخی از این مواد به خودی خود کاملا بی خطر هستند. اما برای تولید راحت تر و صرف هزینه کمتر جهت سهولت در قالب گیری ، به آن ها مواد سمی اضافه میشود. این مواد در صورتی که برای تولیدات مرتبط با مواد غذایی ایجاد شود با سختی بیشتر و امنیت بالاتر صورت میگیرد. این در حالی است که برخی دیگر به صورت مستقیم از مواد سمی تشکیل شده اند. از این رو استفاده از آنها در خصوص صنایع بسته بندی و غذایی از طرف سازمان های بین المللی مربوطه ممنوع شده است. به عبارت دیگر بیماری زایی این مواد با انواع پلاستیک و روش تولید آن مرتبط است. در این مطلب به معرفی و برسی پلاستیک های سرطان زا خواهیم پرداخت.

ساختار پلاستیک :

با اینکه به ظاهر شباهت بسیار زیادی در بین انواع این ماده وجود دارد اما ساختار مواد پلاستیکی تا حد بسیار زیادی با یکدیگر تفاوت دارد. به طور کلی تمامی پلاستیکها از موادی به نام پلیمر تهیه میشود. پلیمرها خود از مجموعه ای مواد تشکیل شده است که با اتصالات خاص در بین آن ها تشکیل میشوند. این مواد مونومر شناخته میشود. انواع بسیاری از پلاستیکها وجود دارد. اما با توجه به خواص پلیمر و ساختار آن به دو دسته اصلی تقسیم شده اند. این دو مورد عبارتند از ترموپلاست و ترموست میباشد. این موارد دارای خصوصیات بسیار متفاوتی نسبت به هم میباشند. اما در ترموپلاست ها با ایجاد گرما مشخص انعطاف پذیری بالایی یافته و میتواند به راحتی قالب گیری شود. این مورد باعث بازیافت ساده تر این مواد شده است. این در حالی است که در خصوص ترموست ها کاملا تفاوت دارد. همچنین اغلب این مواد بازیافت پذیر نمیباشند.

پلاستیک های سرطان زا :

پلاستیک هایی که از مواد سمی مانند مواد فرمالئیدی یکی از مهمترین مواد سرطان زا به حساب می آیند. پلاستیک های ایجاد شده با گاز های سمی در زمان قرار گیری در معرض حرارت باعث تولید گاز های سمی میشوند. از طرف دیگر با توجه به بررسی ها و تحقیقات علمی صورت گرفته ، همه پلاستیک ها برای سلامت مضر نیستند. به صورت کلی سه پلاستیک BPA ، PVC و PS از مهمترین پلاستیک های سرطان زا هستند. البته پلاستیک های پلی استایرن در صنعت غذایی فرآیند کاملا متفاوتی را طی میکنند. در زیر هر یک از این موارد را مورد برسی قرار دادیم.

پلاستیک خطرساز BPA :

یکی از مضرترین و سرطان‌زا‌ترین پلاستیک‌ها در زیرمجموعه کد ۷ به نام پلی کربنات قرار دارد. این پلیمر دارای ماده خطرناک بیس فنول اِی (BPA) است. این ماده یک استروژن سنتزی ضعیف است که برهم زننده تعادل هورمونی بدن است. در بیش از 80% بافت‌های سرطانی وجود BPA اثبات شده است.

پلاستیک سرطان زا PVC :

دسته دیگر در پلاستیک‌های مضر کد ۳ یعنی پلی وینیل کلراید (PVC) است. البته ماده مضر خود پلیمر نیست بلکه دو افزودنی متداول در صنعت این محصول است. یک نرم کننده های فتالاتی (Phthalates) دو پایدار کننده های حرارتی بر پایه سرب. فتالات ها پیوند ضعیفی با پلیمر برقرار نموده و به راحتی وارد غذاها (مخصوصاً غذاهای چرب مانند گوشت) می‌گردند. این ماده خطرناک باعث ایجاد صدمه جدی در جگر، کاهش قدرت ایمنی مردان، افزایش احتمال سقط جنین زنان و … می‌گردد. پایدار کننده‌های بر پایه سرب هم اثراتی جبران ناپذیر بر سیستم ایمنی و تغییرات هورمونی می‌گذارند.

پلاستیک سرطان زا پلی استایرن یا همان PS :

دسته سوم پلیمرهای مضر کد ۶ یعنی پلی استایرن (PS) است. این پلیمر در دماهای بالا ماده خطرناک استایرن آزاد نموده که یک کارسینوژن (Carcinogen یا ماده سرطان زا) است. این ماده بر تعادل هورمونی بدن و قدرت تولید مثل انسان ها اثرات مخربی دارد. البته با توجه به بررسی­های علمی صورت گرفته میزان آزاد سازی این ماده سرطان زا 6.6 میکروگرم است که 10،000 برابر کمتر از حد تعیین شده توسط FDA است.

پلاستیک های بی خطر :

استفاده از کد پلاستیک با شماره هایی به غیر از سه و هفت در خصوص سلامت انسان به خودی خود بی خطر هستند. اما بهترین پلاستیک ها برای استفاده شماره های 2 ، 4 و 5 میباشد. از کد های 1 و 6 نباید در محیط های بسیار گرم استفاده کرد. این پلاستیک ها در مقابل حرارت ، مواد سمی را به محیط منتشر میکنند. لذا تنها از آن ها در دمای محیط استفاده نمایید و از حرارت آنها اجتناب کنید.