امروزه به دلیل افزایش کاربرد انواع ظروف یکبار مصرف اهمیت استفاده از انواع گیاهی آن اهمیت دو چندان پیدا کرده است. به دلیل تجزیه ناپذیری مواد پلاستیکی مصنوعی و عدم رعایت افراد به عدم توجه به مواد بازیافتی محیط زیست با مشکلات بسیاری رو به رو شده است. از این استفاده از مواد طبیعی تجزیه پذیر یکی از راه های استفاده از این ظروف میباشد. ظروف یکبار مصرف گیاهی کاربرد بسیاری در تقریبا تمامی مواد غذایی دارد. از این رو جایگزین مناسبی میباشد. البته قیمت این محصولات مقداری از نوع مصنوعی آن بالاتر میباشند. البته با توجه به بازیافت پذیری و تفکیک پذیری مناسب نیازی به استفاده از این ظروف نخواهد بود.

 معرفی ظروف یکبار مصرف گیاهی :

به دلیل موادی به نام پلیمر های طبیعی مانند پلیمرهای نشاسته در این ظروف آن ها را به نام ظروف یکبار مصرف گیاهی میشناسند. به عبارت دیگر منظور از ظروف یکبار مصرف گیاهی، موادی است که در تولید این ظروف مورد استفاده قرار می‌گیرد. هز یک از مواد تشکیل دهنده در انواع پلاستیک ویژگی‌های منحصر به فردی دارند. پلیمر های طبیعی یکی از این موارد میباشد. این پلیمر ها ویژگی های منحصر به فردی به پلاستیک های طبیعی میدهند. با آگاهی از این ویژگی‌ها می‌توان از آن‌ها برای تولید انواع وسایل از جمله ظروف یکبار مصرف استفاده نمود. البته استفاده از این ظروف به دلیل ساختار آن ها دارای نکات خاصی میباشد.

نکات پس از مصرف این ظروف :

پس استفاده از ظروف یکبار مصرف گیاهی بایدبه نوع تجزیه این مواد توجه داشته باشید. در واقع با اینکه این ظروف پلاستیکی مواد زیست تخریب پذیرند اما برای تجزیه آن نیاز به شرایط و محیط خاصی دارند. به عبارت دیگر تجزیه پذیری این ظروف به این معنی نگهداری آنها در خانه و یا دفن در باغچه‌ی منزلمان نیست. این تجزیه نیاز به امکانات ویژه‌ای دارد که ممکن است همه جا در دسترس نباشد. در چنین شرایطی معمولا متولیان دفع زباله‌ها این ظروف را همراه با دیگر زباله‌ها دفن می‌کنند. تخمیر این مواد در خاک و بدون حضور اکسیژن می‌تواند گاز متان تولید کند که حضور آن در محیط از کربن دی اکسید خطرناک‌تر خواهد بود. به علاوه این ظروف در هنگام دفع باید به درستی تفکیک شوند تا با ظروف و پلاستیک‌های بازیافتی اشتباه گرفته و مخلوط نشوند چون حضور آن‌ها در میان ظروف قابل بازیافت می‌تواند فرآیند بازیافت را مختل کند. به همین دلیل باید در پلاستیک های جدا نگهداری شوند.

در ادامه به برسی نحوه تجزیه پذیری ظروف یکبار مصرف توضیح میدهیم.

فرآیند تجزیه ظروف یکبار مصرف :

این ظروف از پایه مواد گیاهی مانند نشاسته و پلیمر های طبیعی دیگر تهیه میشود. به همین دلیل تجزیه این مواد شباهت بسیاری با مواد گایاهی دیگر دارد. در مواد گیاهی مختلف زمان تجزیه به دلیل نوع میکرو ارگانیسم های هدف آن و همچنین مقاومت در مقابل واکنش های دیگر متفاوت است. اما در کل این مواد در بین 4 روز تا 6 ماه با شرایط مناسب متغیر میباشد. اما با این وجود به دلیل فرآیندی که در برخی از ظروف یکبار مصرف گیاهی با پلاستیک های طبیعی ایجاد میشود این زمان تفاوت زیادی دارد. به طور کلی زمان مورد نیاز برای فرآیند تجزیه پذیری این مواد در پلاستیک های زیست تخرریب پذیر مانند ظروف یکبار مصرف گیاهی بین 2 تا شش ماه تا حدود 60 تا 90 درصد از حجم محصول مورد نظر است. این میزان استاندارد در بین بسیاری از کشور های دنیا میباشد.

انواع ظروف یکبار مصرف گیاهی :

انواع این ظروف عبارتند از پلاستیک های PLA و فیبر های PHA میباشد. این دو پلاستیک تفاوت بسیاری با یکدیگر دارد. برای مثال در ظروف یکبار مصرف گیاهی PLA ساختار آن از قند ها و نشاسته ذرت تهیه میشود. از طرف دیگر در PHA تفاوت بسیاری در ساختار و مواد تشکیل دهنده آن وجود دارد. در ادامه به برسی هر یک از این دو مورد پرداخته میشود.

پلاستیک های PLA :

پلاستیک های PLA از مواد پلیمر طبیعی تشکیل میشوند. این پلاستیک ها گاهی به نام بیوپلاستیک نیز شناخته میشوند. همان طور که گفته شد ، پلیمر های طبیعی مانند PLA تخریب پذیر هستند. به این معنا که در شرایط و دمای خاص توسط میکروارگانیسم ها تجزیه میشوند. به طور کلی  پلی اکتیک اسید  یا همان PLA از قندها ساخته می‌شوند. از نشاسته ذرت، کاساوا یا نیشکر از جمله متداول‌ترین مواد اولیه برای تولید این پلیمرها به شمار می‌آیند. این مواد، زیست تخریب پذیرند بدین معنی که با روش‌های صحیح می‌توان آن‌ها را تجزیه و به کمپوست تبدیل کرد، مصرف آن‌ها برای نگهداری مواد غذایی منجر به آسیب به سلامتی ما نمی‌شود چون مواد طبیعی به کار رفته در ساخت؛ در مجاورت چربی، سرما و حرارت غذا تغییر نمی‌کند و در نتیجه واکنش با غذا، مواد سمی تولید نمی‌کند و در تولید آن‌ها از مواد کربنی و پتروشیمی استفاده نمی‌شود.

پلاستیک های PHA :

ویژگی ظاهری PHA به صورت فیبر میباشد. فیبر های PHA به دلیل وجود اکسیژن در درون خود انتقال حرارت بسیار پایین تری نسبت به نوع PLA ها دارد. در واقع این مواد به صورت عایق حرارتی عمل میکنند. از این رو ظروف یکبار مصرف گیاهی PHA برای استفاده در خصوص نگهداری مواد غذایی گرم گزینه بسیار مناسبی هستند. همچنین پلی هیدروکسی آلکانوات یا همان PHA هستند. این نوع فیبر از فعالیت‌های میکروارگانیسم‌ها که قادرند مواد آلی را به پلاستیک تبدیل کنند ساخته می‌شود. به این میکروب‌ها در غیاب نیتروژن، اکسیژن و فسفر، مقدار زیادی کربن داده می‌شود و آن‌ها کربن را بصورت PHA ذخیره می‌کنند.

در واقع علت ذخیره کربن در این پلاستیک ها به علت دسترسی ساده تر میکروب ها به مواد صورت میگیرد. که این میکروب‌ها در انتظار دسترسی به سایر مواد مغذی مورد نیازشان بهتر عمل میکنند. ساختار پلیمر های PHA ساخته شده توسط میکروب‌ها بسیار شبیه به پلاستیک است با این تفاوت که در طبیعت تخریب می‌شود و آسیبی نمی‌زند.