صنعت پلاستیک بخش مهمی از اقتصاد و نیروی کار جهانی است. نگرانی‌های بهداشتی و ایمنی مختلفی در صنعت پلاستیک وجود دارد، از تولید مواد اولیه خام گرفته تا فرآوری پلاستیک.
مأموریت سازمان استاندارد ISO جلوگیری از بیماری‌ها، صدمات و مرگ‌های ناشی از کار است. یکی از راه‌هایی که این سازمان‌ها مأموریت خود را انجام می‌دهند، گسترش و اجرای استانداردهایی است که به خطرات محیط کار رسیدگی می‌کند.
محصولات پلاستیکی باید استانداردها و مشخصات خاصی را برای اطمینان از کیفیت، ایمنی و انطباق با مقررات برای استفاده در بسیاری از زمینه‌ها، رعایت کنند. در این مقاله رایج‌ترین استانداردهای محصولات پلاستیکی آورده شده است.

تقسیم بندی استانداردهای محصولات پلاستیکی

استاندارد محصولات پلاستیکی به دو دسته تقسیم بندی می‌شود. که دسته اول استانداردهای عمومی و دسته دوم استانداردهای تخصصی محصولات پلاستیکی هستند.

1. استانداردهای عمومی
2. استانداردهای تخصصی

استانداردهای عمومی محصولات پلاستیکی

• استاندارد ASTMD (تعیین ویژگی‌های مختلف مواد پلاستیکی و محصولات آنها): این استاندارد توسط انجمن آمریکایی مهندسان تست تهیه گردیده است و به منظور تعیین ویژگی‌های مختلف مواد پلاستیکی و محصولات آنها بکار گرفته می‌شود.
• استاندارد ISO 9001 (سیستم مدیریت کیفیت): این استاندارد برای سیستم مدیریت کیفیت می‌باشد و جهت اطمینان از کیفیت فرآیندها و محصولات در سازمان‌ها، شامل تولیدکنندگان محصولات پلاستیکی بکار برده می‌شود.
• استاندارد ISO 14001 (بهبود سیستم‌های محیط زیستی): استاندارد ایزو 14001 ارتباط مستقیمی با محیط زیست دارد. این استاندارد به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بتوانند سیستم‌های مدیریت محیط زیستی خود را بهبود بخشند. استاندارد ایزو 14001 در صنعت پلاستیک، نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند که ممکن است بر اثر تولید حجم بالای پسماند و مصرف منابع زیاد، تاثیرات محیط زیستی بسیاری ایجاد کند.
• استاندارد RoHS (محدودیت مواد خطرناک): استاندارد RoSH به کاهش میزان استفاده از مواد خطرناک در محصولات الکتریکی و الکترونیکی می‌پردازد.
• استاندارد REACH (استاندارد اتحادیه اروپا برای ثبت، ارزیابی، اجازه و محدودیت‌های مواد شیمیایی): این استاندارد به ثبت، ارزیابی، اجازه و محدودیت‌های مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت، شامل مواد مورد استفاده در تولید مواد پلاستیکی است.
• استاندارد FDA (اداره غذا و دارو): این استاندارد برای محصولات پلاستیکی مورد استفاده در صنایع مواد غذایی و دارو، استاندارد‌های FDA بر اساس تجربه های ویژه و الزامات مربوطه ارائه شده‌اند.
• استانداردISO 10366 : استاندارد پلاستیک برای مواد قالب‌گیری و اکستروژن متیل متاکریلات، آکریلونیتریل، بوتادین و استایرن (MABS) می‌باشد. این استاندارد دارای دو بخش است.
  • بخش اول ISO 10366-1:2002
  • بخش دوم ISO 10366-2:2003
• ISO 10366-1:2002 : این بخش ازاستاندارد ایزو 10366، سیستم تعیین و مبنای مشخصات می‌باشد. در واقع در این بخش، یک سیستم تعیین برای مواد قالب‌گیری، ایجاد شده است که از آن به عنوان مبنایی برای مشخصات مواد استفاده می‌کنند. انواع پلاستیک MABS را توسط یک سیستم طبقه بندی، بر اساس سطوح مناسب از ویژگی‌های تعیین کننده، دسته‌بندی کرده‌اند.

اساس طبقه‌بندی پلاستیک‌ها در ایزو 10336:

1. دمای نرم شدن ویکات
2. سرعت جریان حجم مذاب
3. استحکام ضربه‌ای
4. بریدگی چارپی
5. مدول کششی
   و اطلاعاتی در مورد ترکیب، کاربرد موردنظر و یا روش پردازش، خواص مهم، رنگ‌ها، افزودنی‌ها، پرکننده‌ها و مواد تقویت‌کننده.
   ISO 10366-2:2003: این بخش از استاندارد ایزو 10366، روش‌های آماده‌سازی نمونه‌های آزمایشی و روش‌های آزمایشی مورد استفاده در تعیین خواص مواد قالب‌گیری و اکستروژن MABS را مشخص می‌کند. این بخش از ISO 10366، الزاماتی برای جابجایی مواد آزمایشی، آماده‌سازی مواد آزمایش قبل از قالب‌گیری و نمونه‌های قبل از آزمایش را ارائه کرده است؛ و همچنین روش‌ها و شرایط آماده‌سازی نمونه‌های آزمایشی و راه‌های اندازه‌گیری خواص مواد تشکیل دهنده آنها، را بیان نموده است.

استانداردهای تخصصی محصولات پلاستیکی

• ISO 13480: 1997: استاندارد بین‌المللی لوله‌های پلی اتیلن – مقاومت در برابر گسترش ترک
• ISO/TS 10839: 2000: استاندارد بین‌المللی لوله و اتصالات پلی اتیلن جهت مصارف گاز
• ISO 4435: 2003: استاندارد بین‌المللی یو پی وی سی (UPVC) – پلیکا (سیستم‌های لوله کشی پلاستیکی)
• ISO 8773: 2006: استاندارد بین‌المللی پلی پروپیلن (سیستم‌های لوله کشی پلاستیکی)
• ISO 8772: 2006: استاندارد بین‌المللی پلی اتیلن (سیستم‌های لوله کشی پلاستیکی)
• ISO 21004: 2006: استاندارد بین‌المللی لوله‌های پلاستیکی و اتصالات در سیستم‌های تأمین آب
• ISO 13478: 2007: استاندارد بین‌المللی لوله‌های ترمو پلاستیک برای انتقال مایعات
• ISO 2561: 2012: استاندارد بین‌المللی تعیین منومر استایرن موجود در پلی استایرن
• DIN 53471: 2012: استاندارد بین‌المللی تست پلاستیکی (تعیین مقدار جذب آب پس از ذخیره‌سازی در آب جوش)
• DIN 53473: 2012: استاندارد بین‌المللی تست پلاستیکی (تعیین مقدار جذب آب پس از ذخیره‌سازی در هوای مرطوب)
• ISO 15874: 2013: استاندارد بین‌المللی پلی پروپیلن (سیستم‌های لوله کشی پلاستیکی)
• ISO 12856: 2014: استاندارد بین‌المللی مواد پلاستیکی
• ISO 4437: 2014: استاندارد بین‌المللی سیستم‌های لوله‌های پلاستیک
• ISO 6235: 2016: استاندارد بین‌المللی تعیین مقدار بلوک پلی استایرن
• ISO 17025: 2017: استاندارد بین‌المللی مدیریت کیفیت آزمایشگاهی
• DIN 16995: 2017: استاندارد بین‌المللی کیسه‌های پلاستیکی با لایه آلومینیوم جهت بسته‌بندی آبمیوه)
• ISO 15747: 2018: استاندارد بین‌المللی پلاستیک و لاستیک صنعتی
• ISO 10508: 2018: استاندارد بین‌المللی لوله و اتصالات پلی پروپیلن مورد استفاده در آب رسانی
• ISO 21305: 2019: استاندارد بین‌المللی پلی کربنات پلاستیک
• ISO 4427: 2019: استاندارد بین‌المللی لوله و اتصالات برای تامین آب
• ISO 24022: 2020: استاندارد بین‌المللی قالب ریزی پلی استایرن
• CE: استاندارد بین‌المللی محصول در اروپا (تطابق محصول با الزامات اتحادیه اروپا)
• GMP (Good Manufacturing Practices): (استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب در تولید)
• GMP (Good Management Practice): استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب در مدیریت
• (Good Automated Laboratory Practice) GALP: استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب در اتوماسیون تولید
• GLP (Good Laboratory Practice): استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب آزمایشگاهی
• (Good Service Practice) GSP: استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب در ارائه خدمات
• GSP (Good Safety Practice): استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب در ایمن سازی محیط کار
• (Good Storage Practice) GSP: استاندارد بین‌المللی عملکرد خوب در انبارش
• SCC: ایمنی کار مدیران و کارکنان

استانداردهای ملی در صنعت پلاستیک

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، تنها مرجع رسمی در ایران است که وظیفه آن گردآوری و منتشرکردن استانداردهای ملی ایران می‌باشد. سازمان ملی استاندارد ایران یکی از اعضای سازمان ISO یا همان سازمان بین‌المللی استاندارد می‌باشد.
استاندارد ۷۶۰۷ (INSO 7606): (پلاستیک‌ها–سامانه‌های لوله‌گذاری–لوله‌های پلی‌اتیلن–ویژگی‌ها)
موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، اولین بار در سال 1383 ه.ش، استاندارد 7606 را تدوین و گردآوری کرد و بر اساس پیشنهادات رسیده و بررسی‌های صورت گرفته توسط سازمان ملی استاندارد ایران و تأیید کمسیون‌های مربوط مورد بازنگری قرار داد. سرانجام در سال 1393 ه.ش آن را تصویب نمود.
سازمان ملی استاندارد ایران، آیین‌نامه‌ها و استانداردهای خود را، جهت حفظ هماهنگی و همگامی با تحولات و پیشرفت‌های ملی و بین‌المللی، در زمینه‌های علمی و صنعتی بروزرسانی می‌کند. همچنین هر پیشنهادی که به منظور اصلاح و تکمیل این استانداردها عنوان میشود، در کمیسیون فنی مربوطه مورد بررسی قرار می‌گیرد.
استاندارد ۷۶۰۷ (INSO 7606) برای بررسی استاندارد پلاستیک، آزمایشات زیر را عنوان کرده است:

• بررسی رنگ و وضعیت ظاهری پلاستیک
• بررسی ابعاد پلاستیک
• آزمایش و بررسی زمان القاء اکسایش
• آزمایش میزان دوده (درجه پراکنش دوده – نرخ پراکنش دوده)
• بررسی وضعیت ظاهری برگشت طولی (تغییر طول بر حسب درصد)
• بررسی استحکام هیدروستاتیک در دمای 20 درجه به مدت ۱۰۰ ساعت
• بررسی استحکام هیدروستاتیک در دمای 80 درجه به مدت ۱۶۵ ساعت
• بررسی استحکام هیدروستاتیک در دمای 80 درجه به مدت ۱۰۰۰ ساعت
• آزمایش و بررسی نرخ جریان مذاب ماده اولیه بر حسب گرم بر ده دقیقه
• بررسی مقاومت در برابر رشد ترک ناشی از تنش و عوامل محیطی (یک‌ساعته)
• بررسی مقاومت در برابر رشد ترک ناشی از تنش و عوامل محیطی (۱۰۰۰ ساعته)

اطلاعیه سازمان ملی استاندارد ایران

استفاده از ظروف پلاستیکی شفاف

دفتر روابط عمومی و ارتباطات بین الملل در ایران، با توجه به اهمیت استاندارد پلاستیک و بسته‌بندی مواد غذایی مثل فرآورده‌های لبنی، آب آشامیدنی، آبلیمو، روغن و…. در ظرف‌های مختلف مانند بطری‌ پلاستیکی و ظروف پلاستیکی شفاف با نام PET، از هموطنان عزیز درخواست کرده است که به نکات زیر توجه نمایند:

• حتما در زمان خرید مواد غذایی بسته‌بندی شده، شرایط نگهداری درج شده بر روی برچسب محصول را مطالعه کنید. چراکه جهت حفظ کیفیت این مواد غذایی، بایستی شرایط نگهداری درج شده بر روی برچسب محصول رعایت شود.
• مواد غذایی بسته‌بندی شده در محیطی خشک و خنک و به دور از تابش مستقیم نور آفتاب نگهداری شود.
• از قرار دادن آب آشامیدنی و آب معدنی بسته‌بندی شده دردمای فریزر، خودداری شود.
• از خرید آبلیمو ترش بسته بندی شده در بطری‌های پت رنگی، پرهیز کنید، چراکه عرضه در ظروف رنگی ممنوع می‌باشد.
• فرآورده‌های لبنی مثل دوغ که در این ظروف پلاستیکی بسته‌بندی شده‌اند، حتما در یخچال و به دور از تابش مستقیم نور آفتاب نگهداری شوند.
• شرایط حمل و نقل فرآورده‌های لبنی مثل دوغ که به صورت نگهداری در یخچال است (حمل و نقل با خودروهای یخچالی)، بایستی توسط توزیع کنندگان آنها رعایت شود و فروشندگان این محصولات نیز باید تا هنگام فروش آنها، در یخچال نگهداری کنند و از قراردادن آن محصولات در بیرون از مغازه و در معرض تابش نور آفتاب خودداری کنند.

خرید مواد غذایی بسته‌بندی‌شده در ظروف پلاستیکی شفاف

بر اساس این گزارش استاندارد پلاستیک، در زمان خرید مواد غذایی بسته‌بندی‌شده در ظروف پلاستیکی شفاف به موارد آورده شده در قسمت زیر، توجه کنید:
• بررسی سالم بودن مشخصات ظاهری محصول
• چک کردن تاریخ تولید و تاریخ انقضاء محصولات
• اطمینان از بسته بودن درب محصول و عدم نشت از آن
• مطالعه روش نگهداری ذکر شده بر روی برچسب محصول بسته‌بندی شده
• چک کردن علامت استاندارد ایران و اطمینان از وجود آن بر روی محصولات (برای اعتبارسنجی علامت استاندارد می‌توانید کد ۱۰ رقمی نوشته شده بر زیر علامت استاندارد را به سامانه ۱۰۰۰۱۵۱۷ پیامک کنید.)